Pankreas hücreleri, midenin alt tarafında bulunan ve karma bez olarak işlev yapan bir organ olan pankreasta bulunur. Pankreastaki endokrin hücreler, pankreasın ağırlığının ancak %1-2 kadarını oluşturur. Organın geri kalan kısmını ise ekzokrin doku oluşturur. Ekzokrin dokunun ürettiği bikarbonat iyonları ve sindirim enzimleri Wirsung kanalı aracılığıyla ince bağırsağa taşınır. Pankreasta hormon üretimi yapan kısımlar Langerhans adacıkları olarak adlandırılır. Langerhans adacıklarında bulunan alfa hücreleri glukagon hormonu, beta hücreleri ise insülin hormonu salgılar. İnsülin ve glukagon, kandaki glikoz düzeyinin düzenlenmesinde birbirine zıt etki gösteren hormonlardır. İnsanda kan glikoz seviyesi normal değerin üzerinde olursa pankreastan insülin, normal değerin altında olursa glukagon hormonu salgılanır.

Peptit yapılı olan insülin hormonu, kandaki glikoz seviyesi fazla olduğunda salgılanır. İnsülin hormonunun, artmış olan kan glikoz seviyesini normal değere düşürürken gerçekleştirdiği olaylar aşağıda verilmiştir:

İnsülin hormonu eksikliğinde, hücrelere glikoz geçişi azalır. Kandaki glikoz derişimi büyük ölçüde artar. Kandaki fazla glikoz idrarla atılır. İdrarda glikoz derişiminin artması, idrarla atılan su miktarını ve kişinin su içme isteğini artırır. Bu hastalığa şeker hastalığı (Diabetes mellitus) denir. Şeker hastalarında, vücut hücreleri yeterli glikoz alamaz. Bu nedenle hücre solunumu için enerji kaynağı olarak yağ ve protein monomerlerini kullanırlar. Protein kaybı olduğu için yaralar geç iyileşir, hastalığın ileri aşamalarında yağların yıkımı sonucu oluşan asidik ürünlerin kanda birikmesi, kanın pH değerini azaltır. Sonuçta şeker hastaları çok yemek yedikleri halde kilo kaybeder, bol su içer ve sık idrara çıkarlar.

Peptit yapılı olan glukagon hormonu, kandaki glikoz seviyesi azaldığında alfa pankreas hücreleri tarafından salgılanır. Glukagon hormonunun, azalmış olan kan glikoz seviyesini normal değere artırırken gerçekleştirdiği olaylar aşağıda verilmiştir:

Pankreas hücreleri ayrıca, sindirim sürecinde önemli roller üstlenir. Ekzokrin pankreas hücreleri, sindirim enzimleri ve bikarbonat salgılar. Bu salgılar, pankreas kanalı aracılığıyla duodenuma (onikiparmak bağırsağı) taşınır ve burada besinlerin sindirilmesine yardımcı olur. Sindirim enzimleri, proteinlerin, yağların ve karbonhidratların parçalanmasını sağlar. Bikarbonat ise mide asidinin nötralize edilmesine yardımcı olarak sindirim enzimlerinin etkili çalışmasını sağlar.

Pankreas hormonlarının dengesizliği, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Örneğin, insülin üretiminin yetersizliği veya insülin direnci, diyabetin başlıca sebepleridir. Diyabet, vücudun glikozu düzgün bir şekilde kullanamaması nedeniyle kan glikoz seviyelerinin sürekli yüksek kalması durumudur. Diğer yandan, glukagonun aşırı üretimi hiperglisemiye neden olabilir.

Pankreas hücreleri, hem sindirim hem de hormon üretimi açısından hayati öneme sahiptir. İnsülin ve glukagon hormonları, kan glikoz seviyelerinin düzenlenmesinde kritik rol oynar. Bu hormonların dengesizliği, diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Dolayısıyla, pankreas sağlığının korunması ve hormon dengesinin sağlanması, genel sağlık için büyük önem taşımaktadır.